Internship Report

महाराष्ट्रातील महत्वाच्या समजल्या जाणाऱ्या वृत्तवाहिन्या पैकी आयबी-एन लोकमत (IBN-LOKMAT) वृत्तवाहिनीच्या पुणे ब्युरो मध्ये ३१ दिवस इंटर्नशिप केली. पुण्याचे आयबी-एन लोकमतचे ब्युरो चीफ अद्वैत मेहता यांच्या मार्गदर्शनाखाली काम केले. IBN-लोकमत वृत्तवाहिनी मध्ये काम करण्याचा अनुभव फारच वेगळा आणि नवीन काहीतरी शिकवणारा होता. फिल्डवर काम करण्याचा अनुभव हा एक बातमीदार म्हणून बातमी कशी कव्हर करायची, कॅमेरा कसा फेस करायचा, बूम कशाप्रकारे हाताळायचा, बाईट कसा घ्यायचा याची माहिती IBN-लोकमतची रिपोर्टर हलीमा कुरेशी यांच्या मार्गदर्शनाखाली बातमीदारी करताना समजून घेता आल्या. तसेच मुंबईमध्ये लोअर परेल येथे असणाऱ्या मुख्य ऑफिस मधील न्यूजरूम मध्ये काम करताना विविध तांत्रिक बाबींचे ज्ञान घेण्याचा अनुभव आला.

         इंटर्नशिप करताना टेलिव्हिजन क्षेत्रातातील विविध सर्वसाधारण संकल्पना काय-काय  आणि कोणत्या प्रकरच्या आहेत ते शिकावयास मिळाले. त्या संकल्पना पुढील मुद्यांच्या आधारे स्पष्ट करता येतील:-

१)बाईट(Bite):- बाईट म्हणजे समोरच्या व्यक्तीचे मत विचारात घेणे. घडलेल्या घटनेची दुसरी बाजू समजून घेणे. एकप्रकारे छोटासा इंटरव्ह्यू घेतला जातो. तो २ ते ३ मिनिट पेक्षा जास्त नसावा.

२)चौपाल:- एखादी जर काही मोठी घटना घडलेली असेल तर त्याविषयी चार ते पाच व्यक्तीचा गट किंवा समूह एकत्र येऊन बाईट देतात. ते live link असते किंवा recording असते.

३)live link:- ब्रेकिंग न्यूज ज्यावेळी असते त्यावेळी रिपोर्टर किंवा ब्युरो चीफ थेट माहिती देत असतो. तो ही माहिती देत असताना visual हे direct O.B. van द्वारे जोडून देण्यात येते. तसेच बाईट, ओपिनियन घेण्यात येतात.  

४)Tic-tac:- Tic-tac म्हणजे वन टू वन बातचीत असते. म्हणजे एक व्यक्ती समोरासमोर त्या व्यक्तीचा interview घेते. काही वेळेस एखाद्या घटनेविषयी विविध प्रश्नांची बरसात त्या व्यक्तीवर करण्यात येते. काही वेळेस तर घटनेचा बाईट नसेल तर दुसऱ्या चॅनल वरून घेण्यात येते. आणि footage tic-tac करण्यात येते.

५)Walkthrough:- एखाद्या घटनेविषयी जर त्या बातमीचे विश्लेषण बातमीदार स्वतःच बूम घेऊन चालत-चालत करतो. हे साधारण तीन मिनिट पेक्षा जास्त नसावे. यामध्ये तो बातमीदार दृश्य स्वरूपातील घटनेचे वर्णन करत असतो.

६)nodding:- जर एखाद्या घटनेबाबत live link असेल तर त्यावेळी रिपोर्टर किंवा ब्युरो चीफ यांच्या कानात A.P म्हणजे earphone देण्यात आलेला असतो अशा वेळी स्टुडिओ मधून अँकर त्याच घटनेविषयी बोलत असतो किंवा प्रश्न विचारात असतो त्यावेळी मान हालवून कॅमेरा समोर प्रतिसाद देणे याला Nodding असे म्हणतात.

७)Vox-Pop:- Vox-Pop म्हणजे एखाद्या घटनेबाबत विविध व्यक्तींचे त्याच विषया संदर्भात मत विचारात घेतले जातात, त्याला Vox-Pop असे म्हणतात. हे Vox-Pop सर्वसाधारण सामान्य व्यक्तींचे घेतले जातात.

८)Phono:- एखादी घटना जर खूप मोठी असेल आणि त्याविषयी visual नसतील तर बातमीदाराचा फोनो घेतला जातो. फोन वरून त्याला प्रश्न विचारले जातात. विविध मान्यवरांचे देखील अशा वेळी फोनो घेतले जातात.

९)Camera Shoots:- बातमी जर खूप मोठी असेल तर अशावेळी सर्वसाधारण Anc-Pakage करण्यात येते. त्यावेळी visuals फार मोठया प्रमाणावर घेण्यात येतात. काही वेळेस तर बातमीदार नसताना देखील व्हिडीओ जर्नलिस्ट जाऊन बाईट करून येतो.

१०)PTC:- न्यूज चॅनल मध्ये सर्वात महत्वाचा घटक म्हणजे peece to camera हा असतो. कारण ज्यावेळी बातमीदार एखादी बातमी करतो त्यावेळी ती बातमी पूर्ण केल्यानंतर स्वःताचे नाव,ज्या ठिकाणची घटना आहे त्या गावाचे नाव, न्यूज चॅनलचे नाव हे घेणे अत्यंत आवश्यक असते. कारण बातमीची विश्वासार्हता यावरून स्पष्ट होते.

       IBN-लोकमत मध्ये इंटर्नशिप करताना विविध ठिकाणी बातमी कव्हर करण्यासाठी जाण्याची संधी मला प्राप्त झाली. वेगवेगळ्या बीट्स वरच्या बातम्या कशाप्रकारे हाताळायच्या याचे संपूर्ण ज्ञान या एक महिन्याच्या कालावधी मध्ये मला घेता आले. टेलिव्हिजन क्षेत्रात फिल्डवर काम करण्याचा अनुभव हा प्रिंट मिडिया पेक्षा वेगळा होता.

 त्यातील काही महत्वाच्या बातम्या पुढीलप्रमाणे:-

१)      नदीपात्रातील राडारोडा

२)      BRT चा उडाला बोजवारा

३)      पुणे महापालिका स्थायी समिती अध्यक्ष बाळासाहेब बोडके स्टिंग ऑपरेशन. (टेंडर घोटाळा)

४)      पाच राज्यांचा निवडणूक निकाल

५)      वैद्यकीय क्षेत्रात प्रवेश घेण्यासाठी नीट परीक्षा आवश्यक सुप्रीमकोर्टाचा निर्णय.

६)      दहावी आणि बारावीचा निकाल

७)      पुण्यात चक्क पेन मधून भागवलं हुक्काबाजीच व्यसन

८)      पुण्यातील नालेसफाई!

९)      पुणे महापालिकेची सर्वसाधारण बैठक

१०)  प्राची शहा आणि नदीपात्रातील रस्ता.....

११)  विनोद तावडे यांची गडकिल्ले संवर्धन मोहीम या संदर्भातील पत्रकार परिषद

१२)  अहिल्यादेवी यांची जयंती निमित्ताने नगर जिल्ह्यातील वसमत चोंडी येथील पुतळा वितरणाचा कार्यक्रम

१३)  NDA ची परेड

१४)  महाराष्ट्र राज्य परिवहन मंडळाचा ५०वा वर्धापनदिन

१५)  पुण्याचे खासदार अनिल शिरोळे यांची पुण्यातील प्रश्नाबाबत पत्रकार परिषद

१६)  भाजपचा राष्ट्रीय कार्यकारणीचा मेळावा

१७)  आषाढी वारी देहू,आळंदी ते पुणे

१८)  जेधे पुलाचे उद्घाटन आणि अजित पवार यांचा बाईट

१९)  मधुमेहाचे वाढते प्रमाण यावर घेतलेले रुबी हाँल रुग्णालयातील चर्चासत्र

२०)  रोज IBN-लोकमत वृत्तवाहिनीची डिबेट बेधडक   

   

  

    जितके बोलावे तितके कमीच आहे! महाराष्ट्रात गेल्या २० वर्षात टेलिव्हिजन क्षेत्रात असे न्यूज चॅनल झाले नाही, याचे कारण अगोदर निखिल वागळे आणि आता महेश म्हात्रे, मंदार फणसे यांच्यासारख्या संपादकांमुळे खरी पत्रकारिता टिकून आहे. परिपूर्ण, परिपक्व, अभ्यासपूर्ण टीम या सर्वांनी मिळून महाराष्ट्रातील जनतेचा विश्वाससंपादन करण्यात यश मिळवलेले दिसते. सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, राजकीय या सर्व क्षेत्रातील विविध महत्वपूर्ण विषय अभ्यासपूर्ण पद्धतीने मांडलेले आहेत. राजकीय नेते, प्रशासकीय अधिकारी यांना कायमच IBN-लोकमतचा पत्रकारितेचा चौथा स्तंभ म्हणून धाक वाटत राहिला आहे. ६ एप्रिल २००८ यावर्षी गुढीपाडव्याच्या मुहूर्तावर “IBN-लोकमत” ची स्थापना करण्यात आली. राष्ट्र-महाराष्ट्र, बेधडक, शो-टाईम, दिवसभराच्या बातम्या, स्पीड-न्यूज, लंच टाईम, सिटी-न्यूज, न्यूजरूम बुलेटीन हे सर्व कार्यक्रम IBN-लोकमतची ओळख आहे. लोकशाही मार्गाने राज्यघटनेने दिलेली सर्व हक्क, अधिकार, कर्तव्ये या वृत्तवाहिनीने बजावली आहेत. अनेक पुरस्कार देखील पटकावले आहे. IBN-लोकमतने टेलिव्हिजन क्षेत्रातील पत्रकारितेला मोठया उंचीवर नेऊन ठेवले आहे. लोकशाहीचा चौथा आधार स्तंभ आहे, हे दर्शवून दिले.

               “अचूक बातमी ठाम मत, पाहा फक्त IBN-लोकमत.”