Wednesday 16 August 2017

पारंपरिक दागिन्यांचा आधुनिक प्रवास... !


                                                         गारमेंट्स ज्वेलरी


                 दागिना म्हटलं की, स्त्री धन आयुष्याची जमापुंजी आठवण (आई ,वडील, सासू-सासऱ्यांची,माहेरची) आणि त्या त्या घरातील ठेवा अशी सर्वसाधारण समज सर्वांच्या मनात असते. मग यामध्ये आपण वेगवेगळ्या प्रकारचे दागिने अंगावर परिधान करतो. प्रामुख्याने समाजात आपण पहिले तर सोने-चांदीचे दागिने मोठ्या प्रमाणात खरेदी केले जातात. यामध्ये ग्राहकांचा हेतू गुंतवणुकीच्या दृष्टीकोनातून खरेदी करण्याचा असतो. मग त्याला जोड मिळते ती सण, उत्सव, परंपरा आणि महोत्सव यांची ! त्यामुळे विचार करताना सध्याचा बदलत्या कल वाढती तरुणाई आणि त्याबरोबरीने पद्धत (फॅशन), रीत या सगळ्या गोष्टींचा विचार करत पारंपारिक दागिन्यांना मागे सारत आता गारमेंट्स ज्वेलरी सारखे दागिने देखील रोजच्या व्यवहारात वापरताना दिसत आहेत.

                 लोकप्रिय झालेले व अद्ययावत समजले जाणारे पोशाख आणि त्यावर परिधान केले जाणारे दागिने हे मुख्यतः पारंपारिक स्वरूपाचे असतात. यामध्ये संस्कृती, परंपरा म्हणून मंगळसूत्र, कंठी, बांगड्या, पाटल्या, चपलाहार, नेकलेस, अंगठी, नथ, कानातले झुमके, पायातले पैंजण, कमरपट्टा, बाजूबंद इत्यादी सर्व पारंपारिक दागिने सणवारांच्या काळात परिधान करण्यात येतात. याला महाराष्ट्राच्या संस्कृतीचा ठेवा म्हणून अजूनही अनेक घरात जतन करून ठेवण्यात आलेला आहे. यामध्ये आता हळूहळू बदल होताना दिसतो आहे.

                  सोन्याचांदीचे दागिन्यांना आता गारमेंट्स ज्वेलरी सारखा पर्याय उपलब्ध झालेला आहे. कारण सोन्याचांदीचे दागिने रोज वापरू शकत नाही. यामध्ये चोरी होण्याचा, गहाळ होण्याचा धोका देखील अधिक असतो आणि त्याच बरोबर वेगवेगळ्या दागिन्यांचे प्रकार देखील कमी असतात किंवा त्या प्रकारचे आकाराचे डिझाईनचे दागिने बनवून घेण्याचा खर्च देखील खूप असतो यामुळे आपण ते दागिने पण कमी किंमतीत गारमेंट्स ज्वेलरी या प्रकारात नक्कीच खरेदी करू शकतो. ग्राहकांना अधिक पेसोईस्कर त्यांच्या खिशाला परवडेल अशा स्वरूपाचे दागिने हे आता गारमेंट्स ज्वेलरी मध्ये आपणांस पाहावयास मिळतात.

                  गारमेंट्स ज्वेलरी ही सर्वसाधारणपणे वजनाने हलक्या स्वरूपाचे असतात. यामध्ये जर महाविद्यालयात जाणाऱ्या तरुणाईने एखाद्या कुडत्यावर जर लेस लावलेली चैन गळ्यात घातली तरी दिसायला खूप सुंदर दिसते . त्यावर असे अजून वेगळे मोठ्या आकाराचे, डिझाईनचे आणि वजनाने पण जड अशी सोन्याची चैन घातली तर ती दिसायला देखील खूप वाईट दिसते. ते शोभून दिसत नाही आणि फारसे सूट पण होत नाही. त्यामुळे पोशाखावर काय घालायचे हे जर लक्षात आले नाही तर आपली पंचाईत होते. त्यामुळे गारमेंट्स ज्वेलरी या प्रकारात तुम्हाला कोणत्या पेहरावावर कोणता दागिना घालायचा याचे मार्गदर्शन मिळते. तसेच कोणत्या वयोगटातील लोकांनी कशा प्रकारचे दागिने घालावे हे देखील समजणे तितकेच गरजेचे आहे.

                  स्त्रियांच्या दृष्टीकोनातून विचार केल्यास वेस्टर्न आउटफिट, जीन्स, कुडता, टॉप्स, टी-शर्ट, वन पीस, इत्यादी अशा प्रकारच्या गारमेंट्स वर कमीत कमी असे दागिने छान दिसतात. यामध्ये एक अंगठी, कानातले ते देखील अगदी लांब सडक नसावे. एखादे कडे, ब्रेसलेट, गळ्यात एखादी लहान आकाराची चैन असा सर्वसाधारण पोशाख तरुण मुलींचा असल्याचा आपणास दिसतो. त्यामुळे पेंडट, मोत्याचे दागिने, स्टिअरिंग बैंगन इत्यादी प्रकारचे दागिन्यांची निवड करण्याचा पर्याय गारमेंट्स ज्वेलरी मध्ये दिसून येतो.

                भारतासारख्या देशात वेगवेगळ्या जाती- धर्माचे लोक राहतात. त्यामुळे त्यांचा पेहराराव त्यांचे दागिने हे देखील विविध प्रकारचे आहेत. पण त्यांना देखील गारमेंट्स ज्वेलरीचा पर्याय उपलब्ध आहे. विचार केला तर अंगठी या प्रकारातच अनेक रंगसंगती आहेत. ब्रेसलेट, अंगठी, बांगड्या, कानातले रिंग, टॉईज, पेंडट, डायमंड, पाचूचे खडे अशा वेगवेगळे प्रकार सोने-चांदी व्यतिरिक्त उपलब्ध आहे. कोणता पेहराव कधी कोणत्या वेळी आणि कोणत्या ठिकाणी करतो यावर मात्र हे सर्व अवलंबून आहे. एखाद्या स्त्री ने जीन्स आणि कुडता घातला तर त्यावर काचेच्या बांगड्या घालण्यापेक्षा जर नाजूक लेसची चैन आणि हातात ब्रेसलेट जर घातले तर उठावदार दिसते. अगदी फ्रेंडशिप डे ला वापरले जाणारे बँड हे देखील एक गारमेंट्स ज्वेलरीचा प्रकार आहे. घरातील देवांसाठी सुद्धा गारमेंट्स ज्वेलरी वापरली जाते. देवाचे वस्त्र, हार इत्यादी दागिने यामध्ये समाविष्ट होतात.


                 पुण्यात रांका अँड सन्स, लिंका ज्वेलर्स, लागू बंधू, पी एन गाडगीळ, कृष्णा राजाराम अष्टेकर, अँमेरन्स कलेक्शन, वर्मा कलेक्शन, पृथा ज्वेलरी स्टुडीओ आणि ओम कलेक्शन अँड कॉस्मेटिक्स अशी अनेक दुकाने आहेत. सणासुदीच्या काळात गारमेंट्स ज्वेलरी हा प्रकार नक्कीच एक चांगला पर्याय म्हणून ठरू शकतो. 

पारंपरिकतेला आधुनिकतेचा साज...!

रिअल इस्टेट ज्वेलरी

     रिअल इस्टेट ज्वेलरी हा दागिन्यांमध्ये एकविसाव्या शतकात गेल्या १० ते १२ वर्षात वापरात आलेला नवीन प्रकार आहे. प्रामुख्याने रिअल इस्टेट ज्वेलरी याप्रकारात पुराण काळातील दागिन्यांचा समावेश होतो. सर्वसाधारणपणे यामध्ये अँन्टीक, विंटेज, आणि रेट्रो तीन प्रकार पडतात. यामध्ये वेगवेगळ्या प्रकारचे धातू, खडे, डायमंड, पाचू (हिरवा,लाल), हिरा, गारगोटीचा दगडापासून बनविलेला खडा, जुनी घड्याळे, चैन, साखळी, इत्यादी दागिन्यांचा समावेश होतो.

      अनेक ग्राहकांना अशा प्रकाराच्या दागिन्यांची हौस मोठया प्रमाणावर असते. रेट्रो काळातील दागिने आपल्याकडे देखील असणे असे अनेक तरुण-तरुणींना वाटते. मग त्या काळातील कानातले इअरिंगस्, बोटातील पाचूची अंगठी, गळ्यातील मोत्याचा हार, इत्यादी अशा प्रकारचा दागिना हवा असे वाटते. म्हणून तर अशा ज्वेलरीची क्रेझ, कुतूहल पुन्हा गेल्या ३ते४ वर्षापासून मध्यम व महाविद्यालयीन तरुण-तरुणींना असल्याचे दिसते.

       रिअल इस्टेट ज्वेलरीचे वेगवेगळे काळ आपणांस लक्षात घेणे गरजेचे आहे. जाँर्जिअन, व्हिक्टोरिअन, मिड-व्हिक्टोरिअन, लेट- व्हिक्टोरिअन, आर्ट्स अँण्ड क्रॉकटस् काळ, एडवर्डजिअन काळ, आर्ट्स नोवेन्यू, आर्ट्स डेको, रेट्रो आणि आर्ट्स ऑरग्यानिक या सर्व काळातील दागिन्यांना आजच्या काळात फार महत्व प्राप्त झाले आहे.
अँन्टीक, विंटेज, आणि रेट्रो तीन प्रकारात रिअल इस्टेट ज्वेलरी विभागली गेली असताना यामध्ये फुलांच्या आकाराचे दागिने (Sapphire Brooch), लाँकेट, विंटेज एनाँमल ब्रेसलेट, विंटेज डायमंड इअर स्टुअर्ड अशा विविध प्रकाराच्या आकाराचे दागिने पाहावयास मिळतात. हे दागिने ग्रीक, इजिप्त, पॅरिस, फ्रान्स आणि रोमन या काळातील आहेत आणि त्यांची खूप जास्त किंवा खूप कमी असते असे नाही, पण ग्राहकांना हा ठेवा आपल्या जवळ असावा असे हे दागिने पाहिल्यावर नक्कीच वाटते. या आर्ट्स डेको ज्वेलरी असे देखील म्हणतात. १९१५-१९३५ या काळातली ज्वेलरी असल्याचे सांगण्यात येते. जांभूळसर आकाराचा खडा देखील याप्रकारात मोडतो. इंग्रजी मध्ये त्याला Amethyst असे म्हणतात. राणी एलिझाबेथ यांच्या काळात राणी साडीच्या पदराला जी पिन लावत त्या पिनला रत्नखचित साडीपिन असे म्हणतात (Brooch). संगमरवरी दगडापासून तयार केलेली कलाकृती, मूर्ती, पुतळा हे देखील याच प्रकारात समाविष्ट होतात. काचेच्या तुकडे त्यावर बसवून सुशोभित नक्षीकाम केलेली अतिशय सुंदर अशी कलाकृती विंटेज याप्रकारात मोडते. पैलू न पाडलेले आणि अशा रत्नापासून निर्माण करण्यात आलेले घडणावळीचे दागिने सुद्धा याच प्रकारात मोडतात.
रेट्रो ज्वेलरी या प्रकारात कॉकटेल, नेकलेस, क्रोंम ब्रेसलेट, रिंग्स, मोठया आकाराच्या हिऱ्याच्या बांगड्या पाहावयास मिळतात. अशा डिझाइनचे दागिने अतिशय सुंदर शरीरावर दिसतात आणि विविध रंगाच्या कलरफुल अशा स्वरूपाच्या असतात.

अँन्टीक ज्वेलरी या प्रकारात रत्नजडीत खडे, लाल- हिरव्या रंगाचे पाचू, हिरा, माणिक आणि मोती हे दागिने पाहावयास मिळतात. हिरा आणि पाचू हे साखरपुडा आणि लग्नानंतरचे रिसेप्शन मध्ये वापरल्या जाणाऱ्या अंगठी व कानातील झुमके आपणास लावलेले दिसतात.
विंटेज याप्रकारात तेजस्वी निळ्या रंगाचा मणी, Peridot, नाजूक असा स्त्रियांना शोभणारा गडद लाल खडा, तेजस्वी रत्न, किचन, पेंडट, इत्यादींचा समावेश होतो.
बऱ्याच वेळा अशा प्रकारच्या ज्वेलरी एखाद्या कार्यक्रमाच्या उद्घाटन समारंभावेळी उठावदार दिसते. हल्ली अशाप्रकारच्या रिअल इस्टेट ज्वेलरी प्रदर्शनामध्ये मध्ये ब्रॅण्ड अॅम्बेसिटर म्हणून अभिनेते, अभिनेत्री, खेळाडू किंवा राजकीय नेता यांना जाहिरात करण्यासाठी प्रमुख अतिथी म्हणून बोलावण्यात येते. अशावेळी चावीच्या आकाराचे  कानातले, गळ्यातील साखळी या अभिनेत्री मोठया प्रमाणावर वापरतात. त्यामुळे महिला वर्ग याकडे मोठया प्रमाणावर आकृष्ट होतो. रिअल इस्टेट ज्वेलरी प्रमोट करण्यासाठी त्या-त्या कंपनीकडून विविध प्रकारचे कार्यक्रम आयोजित करण्यात येतात. अशाप्रकारच्या काही कार्यक्रमामध्ये रॅम्प वाँक, छायाचित्र प्रदर्शन याद्वारे दागिन्यांची प्रसिद्धी करण्यात येते. हल्ली हिंदी, मराठी मालिकांमध्ये अशाप्रकारचे दागिने घातल्याचे आपण रोज पाहतो, त्यामुळे ते ग्राहकांना अधिक आकृष्ट करतात.
गुड्स अँण्ड सर्विस कर संपूर्ण देशात लागू झाल्यानंतर रिअल इस्टेट ज्वेलरीचे दरात मोठी कपात झाल्याचे दिसून येते. आता खरी संधी ग्राहकांना या सणासुदीच्या काळात आहे रिअल इस्टेट ज्वेलरी चा ठेवा आपल्याजवळ ठेवण्याची...!